باد فتق زمانی رخ می دهد که بخشی از یک عضو(معمولاً روده ها) از درون یک محل سست یا پارگی در دیوارۀ شکمی که ارگانهای شکمی را حمایت می کنند بیرون بزند. جراحی باد فتق از شایعترین اعمال جراحی است .
علت اصلی ایجاد فتقهای شکمی ضعف یا نقص در جدار دیواره شکمی یا افزایش فشار بر آن در یک ناحیه است. فتق مغبنی فتق شکمی است که در ناحیه کشاله ران اتفاق میافتد. فتق مغبنی شایعترین نوع فتق شکمی است که در مردان ۷ برابر شایع تر از زنان میباشد.
از عوامل شایع بروز فتق میتوان به: عوامل اکتسابی: سن بالا، وجود فتق رانی برروی بروز فتق مغبنی، وجود بیماریهایی همراه مثل: آسم، بیماریهای ضعیف کننده و آوردن فشار به بدن به گونهای که فرد جسم سنگینی را بلند کند البته در این مورد آنقدر که عموم برای آن اهمیت قائلند مهم نیست. در بچهها، نارس بدنیا آمدن کودک، جنس مذکر، … همچنین عللی چون ارثی یا فامیلی و کسانیکه در بدو تولد دچار دررفتگی مادرزادی سر استخوان ران بودهاند، از علل مساعدکننده است. فتق مَغبـِنی بسته به کالبدشناسی آن میتواند مستقیم یا غیر مستقیم باشد.
فتقها زمانی اتفاق میافتند که در یکپارچگی دیوارههای عضلانی اختلال ایجاد شود و این اختلال با افزایش فشار داخل شکمی همراه گردد. ضعف مادرزادی عضلات، یک عامل خطر میباشد همان طور که هر گونه عاملی که فشار داخل شکم را افزایش میدهد، عامل خطر میباشد. ضعف عضلانی قابل پیشگیری نیست اما ورزش کردن میتواند عضلات ضعیف را تقویت کند. از آنجا که چاقی یکی از عوامل افزایش دهنده فشار داخل شکمی میباشد، این گونه افزایش فشار را میتوان از طریق کنترل خون از بین برد. اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین و زور زدن هم فشار داخل شکمی را کاهش میدهد. تشخیص زودرس در پیشگیری از گیر افتادگی و احتقان بافت بیرون زده، مهم میباشد.
نقصهای دیواره عضلانی میتوانند مادرزادی و ناشی از بافت ضعیف شده یا یک فضای وسیع در سیگمان اینگوئنال باشد یا میتواند در اثر تروما ایجاد گردد.
فشار داخل شکمی در اثر حاملگی، چاقی، بلند کردن اجسام سنگین، سرفه کردن و آسیبهای تروماتیک حاصله از فشار اجسام غیر نافذ افزایش مییابد. زمانی که دو مورد از این عوامل با ضعف بافتی همراه شوند، فتق میتواند ایجاد گردد.
افزایش فشار بدون ضعف بافتی نمیتواند باعث ایجاد فتق گردد. ضعف علاوه بر مادرزادی بودن به عنوان بخشی از پروسه مسن شدن هم کسب میگردد. در حالی که سن بیمار افزایش مییابد، بافتهای عضلانی اینفیلتره میشوند و جای خود را به چربی و بافتهای پیوندی میدهند. زمانی که محتویات ساک فتق (دهانه فتق) را با دستکاری میتوان به حفره شکم بازگرداند، فتق جا انداختنی خوانده میشود.
واژههای جا نرفتنی یا گیر افتاده به فتقی اشاره دارند که محتویات ساک آن از طریق دستکاری قابل جا انداختن و وارد کردن به شکم نیستند. زمانی که فشار حاصله از رینگ فتق (حلقه عضلانی که روده از طریق آن بیرون زده است) خونرسانی به قطعه بیرون زده روده را قطع میکند، روده محتقن میگردد. فتقهای گیر افتاده معمولاً محتقن میگردند. این وضعیت یک اورژانس جراحی است زیرا اگر قسمت گیرافتاده روده آزاد نگردد، به علت فقدان خونرسانی فوراً گانگرن میگردد. فتقها میتوانند از طریق هر نقصی در دیواره شکم، از طریق دیافراگم یا بعضی از ساختارهای داخلی در حفره شکم، بیرون زدگی پیدا کنند. انواع شایعتر فتق به قرار زیر مورد بررسی قرار میگیرد.