جراحی کیسه صفرا و مجاری صفراوی
کیسه صفرا
كيسه صفرا در زير لوب چهارم كبد و چسبيده به آن در طرف راست و بالاي شكم قرار گرفته است. طول آن در حدود 8-7 سانتيمتر و حاوي ۸۰ تا ۱۰۰ سانتيمتر مكعب صفرا است. يك لوله باريك به نام مجرای سیستیک، كيسه صفرا را به مجراي اصلي كبد وصل ميكند. صفرا كه در كبد ساخته شده و در هضم غذا نقش مهمي به عهده دارد توسط مجراي اصلي صفرا یا کلدوک، وارد قسمت اول روده باريك ميشود. كيسه صفرا يك مخزن ذخيره براي صفرا نیست. صفرا مرتباً در كبد ساخته ميشود. پس از خوردن غذا، كيسه صفرا منقبض شده و صفرا را در داخل روده تخليه ميكند. این انقباض در اثر تحریک هورمونی توسط هورمون کلهسیستوکینین است. ترکیب اصلی صفرا را کلسترول، بیلیروبین و نمکهای صفراوی تشکیل میدهند. بیلیروبین از آزاد شدن هموگلوبین در گلبولهای قرمز منهدم شده بدست میآید. این ماده پس از انتقال به کبد از طریق صفرا دفع میشود. نمکهای صفراوی که به وسیله سلولهای کبدی از کلسترول ساخته میشوند برای هضم و جذب چربیها، ویتامینهای محلول در چربی و بعضی از مواد معدنی ضروری میباشند. صفرا وارد مجاری صفراوی شده و در نهایت از طریق مجرای مشترک صفرا و پانکراس وارد دوازدهه میشود. در طی عمل هضم با رسیدن غذا به دوازدهه (قسمت فوقانی روده باریک)، با تحریک هورمونی، صفرا وارد دوازدهه میشود.
صفرا حاوي كلسترول و مواد ديگر است، در صورتي كه غلظت كلسترول در صفرا بالا برود و يا غلظت بعضي مواد ديگر در صفرا پايين بيايد، كلسترول ممكن است به صورت بلورهاي جامد در آيد و هسته اوليه يك سنگ صفراوي را تشكيل دهد. اين هسته ميتواند به تدريج در طول زمان بزرگ شود و به سنگهاي درشتي تبديل گردد ولي اغلب سنگهاي صفراوی كوچكتر هستند (غالباً اندازه ارزن) كه با این حال اشكالات بيشتري نیز حتی ايجاد ميكنند. افراد بسياري دچار سنگ كيسه صفرا ميشوند. تا مدتها اين سنگها مزاحمتهایي ايجاد میکنند و علايمي دارند که بیماران با ناراحتیهای معده و روده اشتباه میکنند و نه تنها به درمان نمیپردازند، بلکه دارو و درمانهای بی مورد نیز دریافت میکنند. در حالی که بیمار بی خبر است و یا تصور میکند که نيازي به درمان جراحي وجود ندارد، يكي از سنگهاي موجود در كيسه صفرا ممكن است در حين انقباضات عادي آن به دهانه كيسه رانده شود و در مجراي كيسه گير كند، اين حالت سبب ميشود كيسه صفرا براي تخليه خود انقباضات شديدتري پيدا كند كه معمولاً بسيار دردناك است. اين درد معمولاً در ناحيه بالا و راست شكم و بالاي ناف احساس ميشود و گاهي به پشت و يا شانه راست نيز سرايت ميكند. در مواردي كه درد شديد است ممكن است با تهوع و استفراغ همراه باشد. اگر انقباضات كيسه صفرا آرام شود سنگ ممكن است مجدداً به داخل آن افتاده و درد كاملاً از بين برود. چنين حملاتي معمولاً ۲۰ دقيقه تا يك ساعت طول كشيده و قولنج صفراوي ناميده ميشود.
این بیماری سالانه میلیونها نفر را مبتلا میکند. در بیشتر موارد سنگ کیسه صفرا بدون علایم ظاهری است اما وقتی سنگ از کیسه صفرا خارج و وارد مجرای صفراوی شود، ایجاد انسداد، درد و قولنج مینماید. در صورت انسداد مجرای کیسه صفرا، التهاب کیسه صفرا به وجود میآید. همچنین در صورت انسداد مجرای اصلی صفراوی، رنگ مدفوع روشن و ادرار پر رنگ میشود و در صورت ادامه وضعیت، صفرا به عقب برگشته و موجب زردی و صدمه رسیدن به کبد میشود.
بیشتر سنگها از کلسترول، بیلیروبین و نمکهای صفراوی تشکیل شدهاند.
سنگهای کیسه صفرا وقتی تشکیل میشوند که مایع ذخیره شده در کیسه صفرا تبدیل به شکل قطعاتی از مواد جامد (شبیه سنگ سخت شده) میگردد. در حالت طبیعی این مایع که صفرا نامیده میشود برای کمک به بدن جهت هضم چربیها استفاده میشود.
بیماریهای کیسه صفرا
اختلالات سیستم صفراوی هر ساله میلیونها نفر را مبتلا میکند. تنها در ایالات متحده آمریکا سالانه 6 بیلیون دلار صرف درمان سنگهای صفراوی میشود. بیماریهای شایع مجاری صفراوی عبارتند از سنگ کیسه صفرا، سنگ مجرای اصلی صفراوی یا کلدوک، التهاب کیسه صفرا (کلهسیستیت) و سایر بیماریها.
کلهسیستیت حاد
عبارت است از التهاب حاد کیسه صفرا که در 90 درصد موارد علت آن سنگ صفرا است. موارد کلهسیستیت حاد بدون سنگ (آکالکالوس) بیشتر در بیماران با وضعیت وخیم ناشی از ترومای شدید، سوختگی، سپسیس، زایمان و غیره دیده میشود. کلهسیستیت حاد معمولاً با انسداد دهانه کیسه صفرا و در نتیجه اتساع آن، تغییرات ایسکمیک و شیمیایی در جدار کیسه صفرا و در بعضی بیماران همراه با رشد باکتری در صفرا یا جدار آن ایجاد میشود.
علایم
از نظر بالینی، درد بیمار مانند کولیک صفراوی شروع میشود اما بیش از 24-12 ساعت طول میکشد و با تب، استفراغ، کاهش اشتها، حساسیت شدید موضعی و مشکل در حرکت کردن بیمار همراه میشود. در سونوگرافی، افزایش حجم و ضخامت جدار کیسه صفرا و تجمع مایع در اطراف آن دیده میشود.
در آزمایش خون، لکوسیتوز (15000-12000) با شیفت به چپ، افزایش خفیف آنزیمهای کبدی و بیلیروبین خون (حداکثر 5-4) و افزایش خفیف آمیلاز سرم دیده میشود. افزایش شدید در تستهای آزمایشگاهی مذکور، نشانه عوارض شدیدتر مانند گانگرن کیسه صفرا (فساد یا گندیدن کیسه صفرا)، کلانژیت (عفونت مجاری صفراوی) و غیره است.
تشخیص
در حضور علایم بالینی ذکر شده، سونوگرافی با تأیید علایم سونوگرافیک بیماری، جهت تشخیص کافی است اما در موارد خاص و نادر، HIDA SCAN (دقیقترین تست تشخیصی کلهسیستیت حاد) نیاز میشود.
درمان
در ابتدا باید درد و تهوع بیمار را تسکین داد. مایع درمانی و تجویز سرم نیز متناسب با وضعیت بیمار انجام میشود. آنتیبیوتیکهای مختلفی مانند سفالوسپورینهای نسل سوم یا نسل دوم همراه با مترونیدازول مناسب هستند که در بیماران حساس به پنیسیلین به جای سفالوسپورینها، میتوان از جنتامایسین استفاده کرد.
پس از اقدامات فوق، بیمار برای عمل جراحی آماده میشود که بهتر است در طی چند روز (4-1 روز اول) انجام شود اما در شرایطی که وضعیت بیمار برای عمل جراحی مناست نیست و با تعویق عمل وضعیت بیمار قابل بهبود است، بهتر است عمل جراحی را به 8-6 هفته بعد موکول کرد. البته در بیمارانی که برای جراحی اورژانسی مناسب نیستند و به درمان طبی هم جواب نمیدهند باید بیمار تحت عمل جراحی کلهسیستوستومی شود قرار گیرد که ترجیحاً از طریق پرکوتانئوس با هدایت سونوگرافی و یا با بیحسی موضعی و با برش کوچک در شکم انجام میشود. در بیماران با کلهسیستیت گانگرنه و یا آمفیزماتو که به درمان طبی جواب نمیدهند به هر صورت و علیرغم ریسک بالا باید عمل جراحی کلهسیستکتومی انجام شود.
کلهسیستیت مزمن
التهاب مزمن مخاط کیسه صفرا به علت سنگ یا عوامل دیگر بروز میکند و ضمن تغییرات مخاطی، افزایش ضخامت جدار کیسه صفرا نیز عارض میشود. علل غیر سنگ شامل آدنومیوماتوز، پولیپ، کلسترولوزیس کیسه صفرا و عملکرد نادرست (دیس فانکشن) کیسه صفرا میباشند.
علایم
تکرار دردهای ناشی از سنگ به فرمی که در کولیک صفراوی بروز میکند. به خصوص در مواقع حمله درد، حساسیت یا درد خفیف لبه دندهای در نقطةه مرفی (محل کیسه صفرا) ممکن است دیده شود. علایم آزمایشگاهی بروز نمیکند اما در سونوگرافی ممکن است ضخامت جدار کیسه صفرا به همراه سنگ دیده شود.
تشخیص
سونوگرافی دقیقترین تست تشخیصی برای سنگ صفرا و کلهسیستیت است. در حضور علایم بالینی تیپیک، دیده شدن سنگ و تغییرات جدار کیسه صفرا در سونوگرافی برای تشخیص کافی است. در علایم غیر تیپیک، اول باید تشخیصهای افتراقی را به طور کامل بررسی کرد.
درمان
درمان انتخابی سنگ صفراوی علامتدار، عمل جراحی کلهسیستکتومی است مگر اینکه به علل طبی برای بیمار امکان عمل جراحی نباشد که در این بیماران، درمان طبی با اورسودئوکسی کولیک اسید انجام میشود. البته در بیمارانی که به علل موقتی دچار سنگ صفرا شدهاند (مانند دوره بارداری و زایمان) و مبتلا به عوارض سنگ نشدهاند نیز میتوان یک دوره کوتاه مدت درمان طبی انجام داد. این دارو با دوز 600 میلیگرم روزانه در سنگهای کلسترولی (غیر اوپاک و قطر کمتر از 10 میلیمتر) به شرط فانکشن داشتن کیسه صفرا و طی 12-6 ماه در 50 درصد از بیماران اثر کرده و سنگ حل میشود و در بیماران با علل غیر موقتی، با دوز کم برای تمام عمر ادامه مییابد. باید در نظر داشت این درمان در سنگهای صفراوی با جنس غیر کلسترولی و نیز در موارد عفونت حاد کیسه صفرا و برخی شرایط دیگر، نه تنها مؤثر نیست بلکه میتواند خطرناک نیز باشد.
از سوی دیگر، کوچک کردن قطر سنگ کیسه صفرا به حدی که بتواند به داخل لوله صفرا (کلدوک) مهاجرت نماید، از نظر علمی توصیه نشده است. چون با این مهاجرت و افتادن سنگ به داخل کلدوک، یک عمل (کلهسیستکتومی) ساده به دو عمل تبدیل میشود که یکی همان برداشتن کیسه صفرا و سنگهای آن (کلهسیستکتومی) است و دیگری تمیز کردن سنگهای کلدوک یا لوله صفراوی است که باید از طریق عمل جراحی (باز یا لاپاروسکوپی) و یا به روش آندوسکوپیک (ERCP) صورت گیرد که خود نه تنها از نظر هزینه بیشتر از یک عمل جراحی ساده برداشتن کیسه صفرا است بلکه میتواند برای بیمار خطرات جانی داشته باشد.
از طرفی، سنگ شکنی (نظیر آنچه که در سنگهای کلیه با استفاده از دستگاه سنگ شکنی صورت میگیرد) در مورد سنگ کیسه صفرا بکار نمیرود. علت آن، تبدیل یک سنگ بزرگ در داخل کیسه صفرا به سنگهای کوچکتر است که میتوانند به داخل لوله صفرا وارد شده و مشکلات سنگ لوله صفراوی به همان صورت که قبلاً ذکر شد را ایجاد نماید.
صفرا چیست؟
صفرا حاوی آب، کلسترول، چربیها، نمکهای صفراوی، پروتئینها و بیلیروبین است. نمکهای صفراوی با چربی ترکیب میشوند و بیلیروبین به صفرا و مدفوع، رنگ زردی میدهد. اگر مایع صفرا حاوی میزان زیادی کلسترول، نمکهای صفراوی یا بیلیروبین باشد، در شرایط خاصی میتواند به شکل سنگ سخت گردد.
کيسه صفرا به شکل یک کیسه کوچک ودر انتهای یک مسیر بن بست ، مانند یک گلابی که با دم خود به شاخه اصلی متصل شده است ، به لوله اصلی صفرا ( کلدوک) متصل بوده واز سوی دیگر نیز به ديواره تحتانی کبد (جگر)،روی سطح زیرین لوب چهارم کبد، وصل است و درون آن مايع به رنگ زرد مايل به سبز وجود دارد که صفرا ناميده می شود.
بر خلاف اسم آن که تصور میشود"عمل اصلی کیسه صفرا غلیظ کردن،ذخیره سازی و یا ترشح صفرای تولید شده توسط کبد نیست . کیسه صفرادر انسان این وظایف را ازدست داده است و فقط درموقع تحریک توسط هورمون کله سیستوکینین انقباظاتی ازخود نشان میدهد. صفرا توسط کبد ساخته و مرتبا ترشح میشود. ترکیب اصلی صفرا را کلسترول، بیلی روبین و نمک های صفراوی تشکیل می دهند.بیلی روبین از آزاد شدن هموگلوبین در کلبول های سرخ منهدم شده به دست می آید. این ماده پس از انتقال به کبد از طریق صفرا دفع می شود. نمک های صفراوی که به وسیله ی سلول های کبدی از کلسترول ساخته می شوند برای هضم و جذب چربی ها، ویتامین های محلول در چربی و بعضی از مواد معدنی ضروری می باشند. صفرا وارد مجاری صفراوی شده و در نهایت از طریق مجراها وارد دوازدهه می شود. در طی عمل هضم با رسیدن غذا به دوازدهه ( قسمت فوقانی روده باریک ) ، با تحریک هورمونی ، صفرا وارد دوازدهه می شود.
این بیماری سالانه میلیون ها نفر را مبتلا می کند. در بیشتر موارد سنگ کیسه صفرا بدون علایم ظاهری است. ولی وقتی سنگ از کیسه صفرا خارج و وارد مجرای صفراوی شود ایجاد انسداد ،درد و قولنج می نماید. در صورت انسداد مجرای کیسه صفرا ، التهاب کیسه صفرا به وجود می آید. هم چنین در صورت انسداد مجرای اصلی صفراوی رنگ مدفوع روشن و ادرار پررنگ می شود و در صورت ادامه وضعیت ، صفرا به عقب برگشته و موجب زردی و صدمه رسیدن به کبد می شود. بیشتر سنگ ها از کلسترول ، بیلی روبین و نمک های صفراوی تشکیل شده اند. عوامل خطر ایجاد سنگ های صفراوی عبارتند از: مؤنث بودن، بارداری، سن بالا، توزیع چربی در ناحیه شکم، دیابت، استفاده از داروها ( داروهای کاهش دهنده ی چربی خون، ضدبارداری)، کاهش سریع وزن ، باکتری ها و غیره می باشد. راه درمان سنگ کیسه ی صفرا، برداشتن کیسه ی صفرا به وسیله ی جراحی است. به ویژه اگر سنگ ها متعدد و بزرگ باشند. روش مخصوصی برای پیش گیری از سنگ کیسه ی صفرا ، در افراد در معرض خطر وجود ندارد. عوامل تغذیه ای و چاقی باید هر چه سرییعتر اصلاح گردد. بعد از عمل جراحی و فقدان کیسه صفرا، صفرا مستقیماً از کبد به روده ترشح می شود که با گذشت زمان لوله های صفرای گشاد می شود.
عوامل مستعد کننده ی ایجاد سنگ های صفراوی کلسترولی عبارت است از:
۱- چاقی ، که باعث افزایش ترشح کلسترول در صفرا می شود.
۲- کاهش وزن سریع
۳- هورمون های جنسی زنانه : هورمون استروژن، داروهای حاوی استروژن و قرص های ضدبارداری خوراکی به عنوان عوامل مستعد کننده شناخته شده اند.
۴- بیماری های روده ی کوچک و یا برداشتن آن در طی عمل جراحی
۵- افزایش سن
۶- کاهش تحریک کیسه ی صفرا به دنبال تغذیه وریدی طولانی مدت
۷- درمان با کلوفیبرات
۸- کاهش ترشح اسید صفراوی به دنبال سیروز صفراوی اولیه
۹- رژیم غذایی پرچرب
۱۰- آسیب طناب نخاعی
همچنین دیده شده است که، داشتن یبوست ، مصرف رژیم غذایی پر چرب،مصرف بیش از اندازه تخم مرغ، و فقدان ورزش و فعایت بدنی نیز در ایجاد رسوب صفراوی موثر است.
عوامل موثر در ایجاد سنگ های رنگدانه ای عبارت اند از:
۱- ژنیتک
۲- سیروز الکلی
۳- سن بالا
۴- عفونت مزمن سیستم صفراوی یا عفونت انگلی
چاقی باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری های گوناگون از قبیل بیماری های قلبی عروقی ، دیابت ، فشار خون ، آرتروز زانو ، برخی سرطان ها ( سینه ، رحم ، تخمدان ، کیسه صفرا ، روده بزرگ ، پروستات) ، اختلالات باروری و ... می شود .در یک مطالعه آماری نشان داده شده است که افراد چاق بیشتر از افراد معمولی در بیمارستان بستری می شوند و شیوع سکته قلبی در آنها سه برابر بیشتر از افراد معمولی است. دیده شده است که افراد خیلی چاق تا حدود 30 برابر بیشتر از افراد با وزن معمولی دچار بیماری دیابت می شوند و حدود شش برابر کسانی که مبتلا به دیابت شده اند بیشتر دچار مرگ و میر می شوند . حال اگر فرد دیابتی 10 کیلوگرم وزن خود را کم کند میزان مرگ و میر در وی 30% تا 40% کاهش می یابد.
صفرا كه دركبد ساخته شده و در هضم غذا نقش مهمي به عهده دارد توسط مجراي اصلي صفرا یا کلدوک ، وارد قسمت اول روده باريك مي شود. كيسه صفرا يك مخزن ذخيره براي صفرا است. صفرا مرتباً دركبد ساخته و در كيسه صفرا ذخيره مي شود. پس از خوردن غذا، كيسه صفرا منقبض شده و صفرا را در داخل روده تخليه مي كند.
صفرا حاوي كلسترول و مواد ديگر است، در صورتي كه غلظت كلسترول در صفرا بالا برود و يا غلظت بعضي مواد ديگر در صفرا پايين بيايد، كلسترول ممكن است به صورت بلورهاي جامد درآيد و هسته اوليه يك سنگ صفراوي را تشكيل دهد. اين هسته مي تواند به تدريج در طول زمان بزرگ شود و به سنگهاي درشتي تبديل گردد ولي اغلب سنگهاي صفراوی كوچكتر هستند (غالباً اندازه ارزن) كه با این حال اشكالات بيشتري نیز حتی ايجاد مي كنند. افراد بسياري دچار سنگ كيسه صفرا مي شوند. تا مدت ها اين سنگها مزاحمت هایي ايجاد میکنند و علايمي دارند که بیماران با ناراحتی های معده و روده اشتباه میکنند و نه تنها به درمان نمی پردازند، بلکه دارو و درمان های بیمورد نیز کسب می کنند. در حالی که بیما بیخبر است ویا تصور میکند که نيازي به درمان جراحي وجود ندارد، يكي از سنگهاي موجود در كيسه صفرا ممكن است در حين انقباضات عادي آن به دهانه كيسه رانده شود و در مجراي كيسه گير كند، اين حالت سبب مي شود كيسه صفرا براي تخليه خود انقباضات شديدتري پيدا كند كه معمولاً بسيار دردناك است. اين درد معمولاً در ناحيه بالا و راست شكم و بالاي ناف احساس مي شود و گاهي به پشت و يا شانه راست نيز سرايت مي كند. درمواردي كه درد شديد است ممكن است با تهوع و استفراغ همراه باشد. اگر انقباضات كيسه صفرا آرام شود سنگ ممكن است مجدداً به داخل آن افتاده و درد كاملاً از بين برود. چنين حملاتي معمولاً ۲۰دقيقه تا يك ساعت طول كشيده و قولنج صفراوي ناميده مي شود.
سنگ کیسه بدون علامت خیلی کم است.اغلب بیماران علایمی نظیر درد سردل یا پشت بین دو کتف، نفخ،احساس سنگینی، ترش کردن را با علایم درد معده اشتباه میکنند.
کيسه صفرا به شکل یک کیسه کوچک ودر انتهای یک مسیر بن بست ، مانند یک گلابی که با دم خود به شاخه اصلی متصل شده است ، به لوله اصلی صفرا ( کلدوک) متصل بوده واز سوی دیگر نیز به ديواره تحتانی کبد (جگر) وصل است و درون آن مايع به رنگ زرد مايل به سبز وجود دارد که صفرا ناميده می شود. بعضا در کيسه صفرا سنگ بوجود می آيد. اغلب سنگ های کيسه صفرا باعث التهاب يا مکروبی ساختن خود کيسه صفرا می شوند. سنگ های کيسه صفرا بیشتر نزد خانم هاي بالای چهل سال، چاق که زياد حامله شده باشند ديده می شود. اما بعضا اين مشکل نزد مرد ها هم میتواند و جود داشته باشد.
تشخيص سنگ های کيسه صفرا با معاينات التراسونوگرافی می با شد. از هر سه شخص که سنگ کيسه صفرا دارد، ممکن است دو مريض بدون علامت باشد که به اين گونه سنگ ها، سنگ های خاموش گفته می شود. ممکن است شخصی به خاطر بيماری ديگری التراسونوگرافی نمايد و در جريان آن متوجه سنگهای کيسه صفرا شود.
نشانه های اين مريضی نزدبیمارانی که علامت دارند شامل درد های ناحيه راست شکم و انتشار آن به طرف شانه راست، تهوع واستفراغ ، نفخ شکم ، احساس سنگینی پس از خوردن غذا می باشد. اينگونه بیماران اکثرا با خوردن غذاهای روغنی و چرب درد های شديد در ناحيه معده و کيسه صفرا پيدا می کنند. در صورت مکروبی شدن کيسه صفرا، ممکن است تب و لرز شديد هم نزد بیمار به وجود بيايد.
دکتر نظری به اين گونه بیماران توصيه می کند تا در صورت چنین علامتهایی هرچه زودتر نزد دکتر مربوطه مراجعه کنند. اومی گويد تداوی اين بيماری عمليات جراحی و خارج کردن کيسه صفرا(کله سیستکتومی) است.
اما سوال اين جاست که اگر اين گونه بیماران حاضر به عمل جراحی نشوند چه خواهد شد؟
سنگ موجب عفونت مزمن کیسه ، یا عفونت حاد آن (کله سیستیت حاد) میشود که مورد دوم در صورت عدم درمان فوری با آنتی بیوتیک و جراحی میتواند موجب سیاه شدن کیسه صفرا و پاره شدن کیسه و ریختن صفرا بداخل شکم بشود.
می گويند سنگ های کيسه صفرا چه خاموش باشد ويا علامت داشته باشد اگر جراحی نگردد ممکن است مشکلاتی مثل سرطان های کيسه صفرا، زردی بدلیل انسداد مجرای صفراوی، ومشکلات جدی تری رانیز به بار آورد.
با خارج کردن کيسه صفرا از بدن هيچگونه مشکل صحی برای مريض به بار نمی آيد.
عمل جراحي كيسه صفرا وقتي كه سنگهاي صفراوي علايمي ايجاد كرده و سبب مزاحمت شده باشند، حتما توصيه مي شود. سنگ کیسه بدون علامت خیلی کم است.اغلب بیماران علایمی نظیر درد سردل یا پشت بین دو کتف، نفخ،احساس سنگینی، ترش کردن را با علایم درد معده اشتباه میکنند.
خوشبختانه کیسه صفرا عضوی است که افراد میتوانند بدون آن زندگی کنند. از دست دادن آن حتی نیازی به تغییر دادن رژیم غذایی ندارد. وقتی کیسه صفرا برداشته میشود، صفرا مستقیما به داخل روده کوچک میرود. برداشتن کیسه صفرا معمولا درد را برطرف کرده و ممکن است نشانههای سوءهاضمه را کاهش دهد. البته در تعداد کمی از این افراد، اسهال دیده میشود. پرهیز از غذاهای چرب، آبکی و ادویهدار و استفاده از داروهای ضداسهال با تجویز پزشک توصیه میشود. باید توجه داشت خانمهایی که قرصهای خوراکی جلوگیری از بارداری مصرف میکنند و به وجود نشانههای ابتلا به سنگ صفرا مشکوک هستند، باید با پزشک خود مشورت کنند.
در حال حاضر درمان دارويي مؤثري براي سنگهاي صفراوي وجود ندارد. رژيم بدون چربي و فاقد تخم مرغ ممكن است از تعداد حملات بكاهد ولي درمان اصلي و قطعي، خارج كردن كيسه صفرا از بدن است.
عملERCP برای مشخص کردن محل و برداشتن سنگهای مجاری صفراوی کاربرد دارد درERCP پزشک آندوسکوپ را به معده و سپس به درون روده هدایت می کند ، سپس ماده رنگی خاصی را تزریق می نماید که به طور موقت مجاری دستگاه صفراوی را رنگی می نماید ، سپس مجرای صفراوی مبتلا تعیین محل می شود و از وسیله ای روی اندوسکوپ برای دیدن مجرا استفاده می شود، سنگ در یک سبد کوچک گیر انداخته شده و به وسیله اندوسکوپ بیرون آورده می شود.
بايد دانست كيسه صفرايي كه سنگ توليدمي كند كيسه سالمي نيست و چنانچه سنگهاي آن را خارج كنند در اكثر موارد پس از مدت كوتاهي دوباره سنگ توليد مي كند. در موقع عمل جراحي در صورتي كه سنگها به داخل مجراي كبدي افتاده باشند جراح با باز كردن اين مجرا آنها را نيز خارج مي كند. عمل كيسه صفرا هم مانند هر عمل ديگر ممكن است عوارضي به دنبال داشته باشد، اما خوشبختانه عوارض اين عمل نادر است و اغلب همان عوارضي هستند كه پس از ساير عمل ها مي تواند پيش بيايد.
اغلب برای برداشتن سنگهای صفراوی و کیسه صفرا انجام می شود. در حال حاضر بهترین انتخاب برای بیمار مبتلا به سنگ علامتدار کیسه صفرا عمل جراحی است و چنانچه توسط جراح متخصص انجام شود بی خطر و مؤثر است.
برداشتن کیسه صفرا از طریق لاپاراسکوپی:
با ایجاد چند سوراخ کوچک بر روی پوست برای مشخص کردن و برداشتن کیسه صفرا انجام می شود. با این روش معمولاً سنگ های صفراوی همراه با کیسه صفرا برداشته می شود. درد و طول مدت بستری بعد از عمل در این روش کمتر است.
تکنیک: در این عمل بجای برش ۲۰ – ۱۵ سانتی متری عمل باز برش نیم تا یک سانتی متری برای ورود ابزار لاپاروسکوپی (
گیره – کلیپس …) از میان تروکارها استفاده می شود. مراحل عمل به ترتیب عبارتند از: آماده سازی بیمار – ایجاد پنوموپریتونئوم – وارد کردن پورتها – دیدن احشاء با لاپاروسکوپ ( لاپاروسکوپی تشخیصی) – باز کردن پریتوئن احشائی – باز کردن مثلث کالوت – بستن و بریدن شریان و مجرای صفراوی – جدا کردن کیسه صفرا از بستر کبدی خود – بیرون آوردن کیسه صفرا و سنگها – شستشوی بستر عمل
جراحی باز کیسه صفرا : شامل یک برش بزرگتر برای برداشتن صفرا و همچنین برای برداشتن سنگ های داخل مجاری صفراوی است.
دکتر شهرام نظری به عنوان یکی از بهترین جراحان عمومی و لاپاروسکوپی در تهران و ایران به صورت کاملا علمی و تخصصی همگام با آخرین اطلاعات علمی و همگام با به روزترین اقدامات جراحی همواره به عنوان یکی از پیشگامان روش های نوین در ایران بشمار میرود.
برای اولین بار در ایران ،اولین مورد جراحی برداشتن لاپاروسکوپیک کیسه صفرا تنها با یک برش کوچک پوستی 12-15 میلیمتری ،بدون برش اضافی بیشتری بر روی بدن بیمار با موفقیت در بیمارستان عرفان انجام شد.در روش متداول لاپاروسکوپی با ایجاد 4 برش 5و10 میلیمتری و از خلال پورت های لاپاروسکوپی با کمک وسایل ظریف لاپاروسکوپی عمل جراحی انجام میشود که از نظر زیبایی اثر برش های جراحی بیشتر است و احتمال عوارض جراحی نظیر عفونت یا فتق نیز بیشتر میباشد. در روش حدید که یک عمل جراحی پیشرفته لاپاروسکوپی میباشد چون از خلال برش درون ناف انجام میشود (1)اسکار(اثر برش جراحی)اضافی بر بیمار تحمیل نمیشود-ناف یک اسکار جراحی (قطع ناف پس از تولد) تلقی میشود (2) این روش از آنجایی که از خلال ناف (یک ورودی طبیعی بدن)تلقی میشود ،این روش نوعی روش جراحی از خلال سوراخ های طبیعی بدن محسوب میشود.لذا به نظر اینجانب میتوان آنرا
Natural Orifice Trans-Umbilical Laparoscopic Cholecystectomy (NOTU-LC)
نامید.
Single Scar Trans-Umbilical Laparoscopic Cholecystectomy(SCTU-LC) is a kind of Natural Orifice TransEndoscopic Surgery(NOTES).