جراحی لوزالمعده
لوزالمعده (پانکراس)
غدهای پهن و دراز است که در قسمت فوقانی شکم و پشت معده قرار گرفته است. لوزالمعده متشکل از سه قسمت سر، تنه و دم است. قسمت سر آن در قوسی از اثنیعشر (دوازدهه) قرار گرفته است. تنه لوزالمعده در پشت معده قرار دارد و دم آن تا نزدیک طحال امتداد دارد. وزن لوزالمعده حدود صد گرم است. لوزالمعده هم یک غده درون ریز (غدهای که ترشحات آن با نام هورمون وارد جریان خون میشود) و هم یک غده برون ریز (غدهای که ترشحات آن به خارج از بدن هدایت میشود) است و آنزیمها و مواد دیگری ترشح میکند که مستقیماً وارد محیط روده شده و به هضم پروتئین، چربی و کربوهیدرات کمک میکنند.
بخش برون ریز
مجرای لوزالمعده اغلب با اتصال به مجرای صفراوی، از طریق مجرای مشترک (CBD) صفرا و شیره لوزالمعده را به درون قسمت دوم دوازدهه (قسمت ابتدایی روده باریک) تخلیه میکند. آنزیمهای لوزالمعده مانند آمیلاز، فسفولیپاز، لیپاز، ریبونوکلئاز و پروتئاز (مانند تریپسین)، به تجزیه شیمیایی غذا کمک میکنند.
پروتئازهای لوزالمعده، به صورت غیر فعال و داخل کیسههایی میکروسکوپی (لیزوزوم) در سلولهای آسینار لوزالمعده ذخیره شدهاند که پس از خوردن غذا با تحریک عصبی و شیمیایی به داخل دوازدهه میریزند. سپس در آنجا به وسیله آنزیمهای آنتروکیناز که از سلولهای جدار روده آزاد میشوند و در محیط قلیایی که به وسیله ترشحات مجاری لوزالمعده ایجاد میشود، تریپسینوژن به صورت فعال (تریپسین) در آمده و سایر پروتئازها را فعال میکند که آنها شروع به هضم مواد غذایی میکنند. البته آمیلاز و لیپاز از ابتدا فعال هستند.
اگر این آنزیمها به جای دوازدهه، در داخل بافت لوزالمعده فعال شوند، شروع به از بین بردن و هضم بافت خود لوزالمعده کرده که به اصطلاح پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده نامیده میشود.
بخش درون ریز
سلولهای جزیرهای که جزایر لانگرهانس نامیده میشود تولید و آزاد سازی هورمونهای درون ریز را انجام میدهند. این سلولها فقط ۲ درصد لوزالمعده را تشکیل میدهند. مهمترین هورمون لوزالمعده انسولین است اما گلوکاگون، سوماتواستاتین و پلی پپتید پانکراسی نیز از این جزایر آزاد میشوند.
سرطان لوزالمعده (سرطان پانکراس)
بیماری پیشروندهای است که باعث اختلال در کار لوزالمعده میگردد. بیش از۹۰ درصد از سرطانهای لوزالمعده از سلولهای مجاری که مسئول انتقال آنزیمهای گوارشی به دوازدهه است، سرچشمه میگیرد. دو سوم تومورهای مجرا در سر و یک سوم بقیه در تنه و دم لوزالمعده ایجاد میگردد. این سرطان اغلب بدخیم است.