جراحی سرطان معده
سرطان معده
سرطان معده یکی از بیماریهای شایع در سراسر جهان است اما در بعضی از مناطق شیوع بالاتری دارد. این مناطق شامل ژاپن، چین، شیلی، ایرلند و نواحی شمال ایران است. بیشتر در سنین بالای 60 سال دیده میشود اما در سنین پایینتر نیز امکان بروز دارد. این بیماری بیشتر در افرادی دیده میشود که از نظر اجتماعی و اقتصادی در طبقات پایین جامعه هستند. مشخص شده است در بروز این بیماری عوامل محیطی تأثیر گذارند که این عوامل از سنین کودکی در فرد اثر کرده و او را در سنین بزرگسالی دچار این بیماری میسازد. مصرف طولانی مدت غذاهای نمک زده، دودی و خشک شده که حاوی مقادیر زیادی نیترات هستند، خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش میدهند. این غذاها که سوسیس، کالباس و ماهی دودی را نیز شامل میشود به علت تبدیل نیترات به نیتریت توسط باکتریهای معده، میتوانند سرطانزا شوند.
هلیکوباکترپیلوری یکی از شایعترین انواع این باکتریها است علاوه بر این هلیکوباکتر با ایجاد التهاب مزمن مخاط معده، کاهش ترشح اسید و متعاقب آن افزایش تعداد باکتریها میتواند باعث ایجاد سرطان معده گردد.
علل دیگر سرطان معده شامل زخمهای معده و پولیپهای ادنوماتوز است. از علل دیگر مصرف غذاهای مانده و یا غذاهایی است که نیاز به نگهداری در یخچال دارند که به علت افزایش رشد باکتریها در این غذاها و افزایش نیترات موجود در آن، میتواند باعث رشد سلولهای سرطانی گردد.
سرطانهای معده وقتی سطحی و از نظر جراحی قابل برداشت باشند، کاملاً علاج پذیرند.
درمان
سرطان معده از سرطانهاي شايع دستگاه گوارش فوقاني است. به علت وضعيت خاص آناتوميك، حجم و غدد لنفاوي وسيع اطراف آن، سرطان معده هم دير علامت ميدهد و هم به سرعت به ارگانهاي مجاور دور و نزديك خود دستاندازي ميكند. اين دو امر مهم موجب گرديده است كه بيماران در مراحل پيشرفته خود به پزشک مراجعه كنند.
گاستركتومي یا برداشتن معده درمان این بیماری تلقی میشود. این عمل جراحی که معمولاً به صورت جراحی با باز کردن شکم انجام میشود، به دست افراد با تجربه در زمینه لاپاروسکوپی پیشرفته میتواند با کمک لاپاروسکوپ انجام گیرد. دکتر نظری برای اولین بار در ایران توانستند که با موفقیت کامل این عمل جراحی فوق العاده را به روش لاپاروسکوپی و بدون باز کردن شکم، در بیمارستان عرفان و بر روی یک بیمار مرد با زخم سرطانی معده، انجام دهد. از آن موقع تا به حال این عمل جراحی پیشرفته لاپاروسکوپی در بیماران مناسب، مکرراً توسط ایشان انجام میشود.
گاستركتومي
به معني برداشتن تمام يا قسمتي از معده از طريق جراحي ميباشد که شامل موارد زیر است.
- گاستروكتومي پارشيال یا دیستال معده: گاستركتومي پارشيال بسيار متداول است كه در آن ديستال معده به علاوه انتروم معده كه شامل سلولهاي ترشح كننده و بخشي از بدنه معده كه داراي مقدار زيادي توده سلولي پاريتال است، برداشته ميشود. گاستركتومي پارشيال اغلب همراه واگوتومي به منظور كاهش بيشتر تحريك ترشحات معده انجام ميشود. در پي اين عمل، كاهش خروجي ترشحات معده صورت ميگيرد. این جراحی شامل انواع زیر است.
گاسترودئودنوستومي: برداشتن قسمت تحتاني ناحيه انتر معده همراه با برداشتن قسمت كوچكي از دوازدهه و پيلور. قسمت باقيمانده معده به دوازدهه (بيلروت 1) يا به ژژونوم (بيلروت 2) وصل ميشود.
گاستروژژونوستومي: برداشتن قسمت تحتاني ناحيه انتر معده همراه با برداشتن دوازدهه و پيلور. قسمت باقيمانده معده به ژژونوم (بيلروت 2) وصل ميشود. - گاستروكتومي پارشيال پروگزیمال یا قسمت ابتدایی معده: گاستركتومي پارشيال پروگزیمال یا قسمت ابتدایی معده که معمولا همراه با قسمت انتهایی مری نیز میباشد کمتر متداول است كه در آن پروگزیمال معده به علاوه قسمت انتهایی مری، برداشته ميشود.
- گاستركتومي ساب توتال همراه با آناستوموز بيلروت 1 يا 2: برداشتن يك سوم تحتاني معده و متصل كردن قسمت باقيمانده به دوازدهه يا ژژونوم.
- گاستركتومي كامل: برداشت كامل معده و پيوند زدن مري به ژژونوم (ازوفاگوژژونوستومي) است. اين عمل ممكن است براي درمان سرطان پيشرفته معده يا سندرم زولينگر-اليسون كه با اقدامات محافظت كننده كنترل نميشود، بكار رود.
عمل جراحی گاسترکتومی که معمولاً به صورت جراحی با باز کردن شکم انجام میشود، به دست افراد با تجربه در زمینه لاپاروسکوپی پیشرفته میتواند با کمک لاپاروسکوپ انجام گیرد.
دکتر نظری برای اولین بار در ایران با موفقیت کامل این عمل جراحی فوق العاده را در بیمارستان عرفان، به روش لاپاروسکوپی بدون باز کردن شکم در بیماران با زخم سرطان معده انجام میدهد.
از میان اعمال جراحی لاپاروسکوپی که توسط دکتر نظری به طور متداول و معمول در بیماران با مشکلات معده انجام میشوند میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- گاسترکتومی کامل یا ناقص معده همراه با آناستوموزهای مختلف در بیماران سرطانی
- گاسترکتومی اسلیو جهت درمان چاقی مرضی (Morbid Obesity)
- بایپس معده در بیماران چاق
- واگوتومی با پیلوروپلاستی یا گاستروژژونوستومی در انسداد خروجی معده یا هیپراسیدیتی
آموزش بيماران هنگام ترخيص
- آموزش در ارتباط با روشهاي حفظ تغذيهاي:
خوردن وعدههاي غذايي مختصر با برنامهريزي منظم
آرام غذا خوردن و كاملاً جويدن غذا
تجويز مكملهاي ويتاميني و معدني طبق دستور
تجويز آنزيمهاي لوزالمعدهای و يا نمكهاي صفراوي طبق دستور
تزريقات منظم ويتامين 12B و پيگيري آزمايشهاي خوني
آموزش در مورد بروز اسهال (انواع آن) و داروهاي ضد اسهال - آموزش به بيمار تا در مورد علایم زیر هوشیار باشد:
سندرم دامپينگ زودرس (گرفتگي عضلات شكم، ضعف، برافروختگي چهره، تپش قلب و سرگيجه)
سندرم دامپينگ تأخيري (اضطراب، تپش قلب، سرگيجه، ضعف و عرقريزي) - آموزش به بيمار براي گزارش موارد زير:
تهوع مداوم، نفخ شكم، ناراحتي، خستگي و ضعف مداوم، مدفوع چرب و داراي بوي بد، درد يا سوزش اپي گاستريك.