جراحی لاپاروسکوپی کیسه صفرا – برداشتن کیسه صفرا.
صفرا که درکبد ساخته شده و در هضم غذا نقش مهمی به عهده دارد توسط مجرای اصلی صفرا یا کلدوک ، وارد قسمت اول روده باریک می شود. کیسه صفرا یک مخزن ذخیره برای صفرا است. صفرا مرتباً درکبد ساخته و در کیسه صفرا ذخیره می شود. پس از خوردن غذا، کیسه صفرا منقبض شده و صفرا را در داخل روده تخلیه می کند.
صفرا حاوی کلسترول و مواد دیگر است، در صورتی که غلظت کلسترول در صفرا بالا برود و یا غلظت بعضی مواد دیگر در صفرا پایین بیاید، کلسترول ممکن است به صورت بلورهای جامد درآید و هسته اولیه یک سنگ صفراوی را تشکیل دهد. این هسته می تواند به تدریج در طول زمان بزرگ شود و به سنگهای درشتی تبدیل گردد ولی اغلب سنگهای صفراوی کوچکتر هستند (غالباً اندازه ارزن) که با این حال اشکالات بیشتری نیز حتی ایجاد می کنند. افراد بسیاری دچار سنگ کیسه صفرا می شوند. تا مدت ها این سنگها مزاحمت هایی ایجاد میکنند و علایمی دارند که بیماران با ناراحتی های معده و روده اشتباه میکنند و نه تنها به درمان نمی پردازند، بلکه دارو و درمان های بیمورد نیز کسب می کنند. در حالی که بیما بیخبر است ویا تصور میکند که نیازی به درمان جراحی وجود ندارد، یکی از سنگهای موجود در کیسه صفرا ممکن است در حین انقباضات عادی آن به دهانه کیسه رانده شود و در مجرای کیسه گیر کند، این حالت سبب می شود کیسه صفرا برای تخلیه خود انقباضات شدیدتری پیدا کند که معمولاً بسیار دردناک است. این درد معمولاً در ناحیه بالا و راست شکم و بالای ناف احساس می شود و گاهی به پشت و یا شانه راست نیز سرایت می کند. درمواردی که درد شدید است ممکن است با تهوع و استفراغ همراه باشد. اگر انقباضات کیسه صفرا آرام شود سنگ ممکن است مجدداً به داخل آن افتاده و درد کاملاً از بین برود. چنین حملاتی معمولاً ۲۰دقیقه تا یک ساعت طول کشیده و قولنج صفراوی نامیده می شود.
عوامل خطرزا برای سنگ های صفراوی:
- چاقی: چاقی یک عامل خطر عمده برای سنگ صفراوی بويژه در خانمهاست. یک مطالعه بزرگ بالینی نشان داد که حتی اضافه وزن متوسط، خطر تشکیل سنگهای صفراوی را افزایش میدهد. احتمالا چاقی سبب میشود میزان نمکهای صفراوی در صفرا کاهش یافته و در نتیجه کلسترول بیشتری باقی بماند
- هورمون استروژن: به نظر میرسد، استروژن اضافی در حاملگی، موارد هورمون درمانی و نیز استفاده از قرصهای خوراکی جلوگیری کننده از بارداری، سطح کلسترول را در صفرا افزایش و حرکت کیسه صفرا را کاهش میدهند، که این هر ۲ مورد میتوانند منجر به سنگ صفراوی شوند. همینطور طی ۳ ماهه سوم بارداری به علت تغییر در ترکیب ذخیره اسید صفراوی و ظرفیت حمل کلسترول صفرا، اشباع کلسترول افزایش قابل توجهی پیدا میکند که این خود به تشکیل سنگ کیسه صفرا کمک میکند.
- نژاد: در میان برخی از نژادها میزان ابتلا به سنگ صفرا بیشتر است. همچنین داشتن سابقه خانوادگی از ابتلا به آن، در بروز این مشکل بین بستگان موثر است.
- جنسیت: خانمها بويژه آنهایی که حامله شدهاند و خانمهای چندزا که زایمانهای مکرر داشتهاند بیشتر در معرض خطر هستند. به علت بالا بودن میزان هورمون استروژن در بانوان، ايجاد سنگهای صفراوی به نسبت ۳ به یک در زنان شایعتر است.
- سن: افراد بالاتر از ۶۰ سال احتمال بیشتری برای تشکیل سنگ صفراوی نسبت به افراد جوانتر دارند.
- داروهای پایین آورنده سطح کلسترول: داروهایی که سطح کلسترول را در خون کاهش میدهند، مانند کلو فیبرات در حقیقت میزان کلسترول تشکیل شده در صفرا را افزایش میدهند.
- دیابت: افرادی که دچار بیماری قند هستند، عموماً دارای سطوح بالا از نوعی چربی به نام تریگلیسيرید هستند که میتواند خطر تشکیل سنگ صفرا را افزایش دهد.
- کاهش وزن سریع: از آنجا که بدن چربی را طی کاهش وزن سریع متابولیزه میکند، این مساله باعث میشود کبد، کلسترول اضافی را به درون صفرا ترشح کند. ۱۰تا ۲۰ درصد افرادی که به کمک غذاهای بسیار کم کالری به سرعت یا به میزان زیادی وزن کم میکنند، گرفتار سنگ کیسه صفرا میشوند. همچنین دیده شده است که ابتلا به یبوست، مصرف رژیم غذایی پر چرب، مصرف بیش از اندازه تخم مرغ، استعمال دخانیات و فقدان ورزش و فعالیت بدنی نیز در ایجاد رسوب صفراوی موثر هستند.