حدود ۶-۱۲% بیمارانی که سنگ کیسه صفرا دارند،همزمان سنگ کلدوک(مجرای مشترک صفراوی) نیز دارند که بر حسب سن و اندازه سنگها میتواند تا ۲۵% بیماران را شامل شود(درسن بالای ۶۰ سال در ۲۰-۲۵% است و درسنگهای ریزهم احتمال سنگ کلدوک بیشتر است)
سنگ کلدوک می تواند بدون علامت باشد یا همراه انسداد کامل یا ناقص صفراوی، کلانژیت، پانکراتیت با علائم درد، تهوع، استفراغ، ایکتر، خارش و حساسیت موضعی شکم باشد.انسداد مجرای صفراوی می تواند آسیب بافت کبدی ایجاد کند که در صورت عدم رفع انسداد سبب آسیب غیرقابل بازگشت و سیروز صفراوی میشود. تلاش برای کاهش میزان آسیب بافتی حاصل از کلستاز انسدادی میتواند به پزشک فرصت بیشتری بدهد تا قبل از ایجاد آسیب غیرقابل بازگشت بافت کبدی، اقدامات جراحی جهت درناژ و رفع انسداد صورت گیرد. درآزمایشات بیمار، ممکن است بیلیروبین ، آلکالین فسفاتاز ، آنزیمهای کبدی و پانکراس بالا باشند (در یک سوم بیماران تستهای کبدی نرمال هستند). علاوه بر تستهای سرولوژی ، سونوگرافی ، MRCP ، ERCP ، آندوسونوگرافی، PTC و CT scan به تشخیص کمک می کنند.
درمان آن برحسب اینکه قبل یا موقع عمل یا بعد ازعمل تشخیص داده شود، متفاوت است. در تشخیص قبل ازعمل، ممکن است که سنگ کلدوک پیش از انجام جراحی، بطریق ERCP و پاپیلوتومی درمان شود و درمواردی که امکان آن نباشد یا ERCP با شکست روبروشده باشد، موقع عمل کلدوک اکسپلورشده وسنگ کلدوک خارج شود.در تشخیص حین عمل نیز می توان بروش باز یا لاپاراسکوپی، کلدوک را باز کرد وسنگ راخارج کرد یا عمل کله سیستکتومی را به پایان برد و با درناژ زیر کبد عمل را خاتمه داد و پس از عمل، بیمار را برای انجام ERCP و پاپیلوتومی ارجاع داد. در این موارد می توان با گذاشتن کاتتر داخل کلدوک (T-Tube)اانسداد مجرا از آن استفاده کرد. درتشخیص بعد از عمل هم بهترین روش درمان ERCP است و در صورت عدم موفقیت، انجام جراحی است.
روش های متعددی در جراحی برای برقراری جریان صفرا به روده استفاده شده که مهم ترین آنها کوله دوکوژژنوستومی و کوله دوکوکوله دوکوستومی است.
در حال حاضر توسط عکس برداری حین عمل که توسط آقای دکتر نظری در اتاق عمل انجام میشود و کلدوکوسکوپی ضمن لاپاروسکوپی میتوان مجاری صفراوی را بررسی نمود و سنگها را از مجرا خارج کرد. همچنین از طریق کلدوکوسکوپهای قابل ارتجاع امکان مشاهده داخل مجاری صفراوی و انجام بیوپسی از تومورها و موارد مشکوک وجود دارد.اکنون با کلدوکوسکوپی ضمن لاپاروسکوپی می توان به خوبی مجرای مشترک صفراوی را بررسی وهمانند برداشتن خود کیسه صفرا سنگها را از مجرای مزبور خارج کرد. امروزه به کمک کلدوکوسکوپ های قابل ارتجاع می توان داخل مجرای مشترک صفراوی(common bile duct) را همانند دیدن داخل شکم مشاهده کرد.دکتر نظری از سال ۱۳۷۴ تا به حال علاوه بر اعمال جراحی سنتی باز، بیش از ۹۵۰۰ عمل جراحی کلهسیستکتومی لاپاروسکوپیک و بیش از ۵۰۰۰ عمل جراحی لاپاروسکوپی پیشرفته به خصوص در زمینه بیماریهای دستگاه گوارش انجام داده است. دکتر نظری به طور معمول کلهسیستکتومی لاپاروسکوپیک را با بررسی کلانژیوگرافی حین عمل، کولدوکوسکوپی لاپاروسکوپیک حین عمل و خارج کردن سنگهای کلدوک (آندوسکوپی لوله صفراوی) در موارد لزوم انجام میدهد. همچنین جراحیهای لاپاروسکوپیک کلدوک (لوله صفرا) و کارگذاری لوله تی و یا آناستوموز (اتصال) لاپاروسکوپیک کلدوک به لوله گوارش نیز با لاپاروسکوپی انجام میشود.
شایان ذکر است ، دکتر شهرام نظری بنیانگذار روش اکسپلوراسیون لاپاروسکوپیک – آندوسکوپیک مجاری صفراوی (کلدوک) در ایران میباشند و