دکتر شهرام نظری پیشگام در جراحی لاپاروسکوپی پیشرفته در ایران و بنیانگذار جراحی در درمان بیماریهای متابولیک (دیابت، چربی خون بالا) در رشته جراحی در ایران
درخصوص درمان جراحی دیابت توضیح داد:درمان جراحی دیابت
گلوگز(قند) به عنوان سوخت بدن محسوب می شود و در حقیقت ماده ای است که بدن آنرا به انرژی تبدیل و برای فعالیت های خود از آن استفاده می کند. بسیار مهم است که چرخه متابولیزم قند در بدن به درستی انجام شود تا از قوا و سلامت کافی برخوردار باشیم. دیابت به یک بیماری جدی در قرن ۲۱ تبدیل شده است. مبتلایان به بیماری دیابت در آمریکا در حدود ۲۹٫۱ میلیون نفر می باشد که این عدد تقریبا ۹٫۳ درصد از جمعیت آمریکا را شامل می شود.در ایران نیز در سال های گذشته تعداد افراد مبتلا به بیماری دیابت ازدیاد یافته و پیش بینی می شود این روند در سال های آینده نیز افزایش یابد. عواملی مانند تغذیه ناصحیح، کاهش کیفیت مواد غذایی، چاقی و ازدیاد وزن، بی تحرکی، استعمال دخانیات و مصرف بی رویه نوشیدنی های حاوی الکل، آلودگی هوا و غیره شانس ابتلا به بیماری دیابت را افزایش می دهند و از طرفی دیگر تشخیص دیر هنگام این بیماری روند درمان و بهبود را دشوارتر می کند.
در این ویدئو دکتر شهرام نظری متخصص جراحی های متابولیک و چاقی، مقدمه ای بر درمان جراحی بیماریهای متابولیک و دیابت را جهت اطلاع بیماران ارائه نموده است.
مطالب مرتبط
گلوگز(قند) به عنوان سوخت بدن محسوب می شود و در حقیقت ماده ای است که بدن آنرا به انرژی تبدیل و برای فعالیت های خود از آن استفاده می کند. بسیار مهم است که چرخه متابولیزم قند در بدن به درستی انجام شود تا از قوا و سلامت کافی برخوردار باشیم. دیابت به یک بیماری جدی در قرن 21 تبدیل شده است. مبتلایان به بیماری دیابت در آمریکا در حدود 29.1 میلیون نفر می باشد که این عدد تقریبا 9.3 درصد از جمعیت آمریکا را شامل می شود.در ایران نیز در سال های گذشته تعداد افراد مبتلا به بیماری دیابت ازدیاد یافته و پیش بینی می شود این روند در سال های آینده نیز افزایش یابد. عواملی مانند تغذیه ناصحیح، کاهش کیفیت مواد غذایی، چاقی و ازدیاد وزن، بی تحرکی، استعمال دخانیات و مصرف بی رویه نوشیدنی های حاوی الکل، آلودگی هوا و غیره شانس ابتلا به بیماری دیابت را افزایش می دهند و از طرفی دیگر تشخیص دیر هنگام این بیماری روند درمان و بهبود را دشوارتر می کند. زمانی که میزان قند در خون بیش از حد طبیعی باشد در علم پزشکی به آن دیابت گویند و برای تشخیص آن معمولا آزمایش قند خون(FBS) بصورت ناشتا انجام می شود، چنانچه در نتیجه آزمایش میزان قند کمتر از mg/dl 105 باشد فرد سالم است و اگر این میزان بین mg/dl 105-126 بوده حالتی است که به آن اختلال در متابولیزم قند گوییم و فرد در آستانه ابتلا به بیماری دیابت است و برای پیشگیری نیازمند تغییراتی در برنامه غذایی، میزان فعالیت بدنی، انتخاب مکمل های غذایی مناسب و حتی کاهش وزن است و چنانچه نسبت به انجام آن ها اقدام نکند در آینده نه چندان دور به دیابت مبتلا خواهد شد و اگر میزان قند هر عددی بیشتر از mg/dl 126 باشد یعنی فرد به دیابت مبتلاست. البته برای اطمینان معمولا مجددا این آزمایش را در روز دیگر تکرار می کنند و اگر میزان قند در آزمایش دوم نیز بیشتر از mg/dl 126 باشد ابتلا به بیماری دیابت قطعی است.
در افراد مبتلا به بیماری دیابت دو مشکل عمده با توجه به نوع دیابت وجود دارد:
1) انسولین توسط لوزالمعده(پانکراس) به اندازه کافی تولید نمی شود تا قند را از سطح خون جمع آوری و آنرا در اختیار سلول های بدن قرار دهد و یکی از دلایلی که افراد دیابتی با شب ادراری مواجع می باشند این است که وقتی میزان قند خون بالاست کلیه ها سعی می کنند از طریق ادرار آنرا دفع کنند و همچنین بخشی از آب بدن نیز همراه ادرار دفع می شود و از این رو فرد دیابتی دائما احساس تشنگی می کند.
2) انسولین به اندازه کافی تولید می شود اما سلول های بدن به آن واکنش مناسب نشان نمی دهند به عبارتی انسولین نمی تواند وظیفه خود را بدرستی انجام دهد و دلیل آن معمولا مربوط به سیستم کلی متابولیزم بدن و مشکلات مرتبط با غدد تیروئید و فوق کلیوی است که نقش اساسی و کلیدی در متابولیزم بدن و تولید انرژی ایفا می کنند، زمانی که غدد تیروئید و فوق کلیوی کم کار شوند سرعت متابولیزم بدن کاهش می یابد و دستور و سیگنالی از طرف این غدد به سلول های بدن برای جذب انسولین و استفاده از گلوگز ارسال نمی شود و در نتیجه سلول ها نسبت به جذب انسولین واکنشی نشان نمی دهندمطالعات علمي بر ارتباط ميان چاقي و افسردگي تاكيد دارند. به طور كلي بسیار ديده ميشود كه افراد چاق دچار افسردگي ميشوند، کوشه گیر شده و از جمع دوری میکنند و بالعكس افراد افسرده دچار پرخوری و افزايش وزن و چاقي ميگردند و جالب آنكه افراد افسرده اظهار ميكنند كه با غذا خوردن به آرامش مي رسند و همين موضوع باعث ميشود خيلي از اوقات، حتي بدون احساس گرسنگي، ناخودآگاه حجم زيادي از مواد غذايي را مصرف كنند و در نهايت به چاقي مبتلا گردند. نتايج مطالعه اخير 5 ساله توسط دانشمندان هلندي نشان داده كه افسردگي شانس ابتلا به چاقي ناحيه شكم را افزايش ميدهد، در حالي كه اين ارتباط بين افسردگي و چاقي کل بدن وجود ندارد. نتايج اين مطالعه بيانگر اين مساله است كه احتمالا مكانيسم فيزيولوژيك خاصي، افسردگي و تجمع چربي در ناحيه شكم را به هم مربوط ميسازد. ازسوی دیگر خطر ابتلا به ديابت و بيماريهاي قلبي در افراد افسرده افزايش مييابد.
به طور كلي نتايج اين مطالعه نشان داد افسردگي خطر ابتلا به چاقي شكمي را دو برابر ميكند.
اين مساله ميتواند يك دليل بيولوژيكي یا هورمونی داشته باشد كه كشف علت اصلي آن نياز به تحقيقات بيشتري دارد. مطالعات دیگری نشان داده است که مغز افراد افسرده به اندازه کافی سروتونین؛ یعنی هورمون احساس خوب را ترشح نمی کند و همین روند منجر به گرایش به مصرف غذاهای پرکالری و کربوهیدرات ها می شود. زمانی که تحت فشار و استرس هستید، بدن هورمون های استرس یعنی آدرنالین و کورتیزول بیشتری ترشح می کند. افزایش این هورمون ها باعث می شود بدن احساس کند مورد حمله قرار گرفته و به انرژی نیاز دارد. در نتیجه اشتهای شما افزایش می یابد. همچنین استرس سطح ماده شیمیایی سروتونین را در مغز کاهش داده و باعث احساس گرسنگی کاذب می شود. اگر غده تيروئيد در بدن فعاليت زياد داشته باشد، منجر به تولید بیش از حد هورمون های تیروئیدف افزایش سوخت و ساز بدن و احساس گرسنگی مداوم خواهد شد. علائم کم آبی بدن (خواب آلودگی و کمی انرژی) خیلی شبیه علائم گرسنگی است؛ به همین دلیل هم ممکن است شما تصور کنید برای رفع این حالات و افزایش انرژی باید غذا بخورید. از دلایل دیگر احساس گرسنگی نداشتن خواب کافی و خوب در شب است به عبارتی اگر شب آرام و راحتی را پشت سر نگذاشته باشید، دو هورمونی که با اشتها ارتباط دارند، ترشح می شوند. کمبود خواب باعث افزایش هورمون گرلین که محرک اشتها است و کاهش هورمون لپتین که محرک احساس سیری است، می شود. داروهای ضدافسردگی و کورتیکواستروئیدها اشتها را افزایش می دهند و باعث می شوند دائما احساس گرسنگی کنید.لپتین هورمونی است که توسط سلولهای چربی ساخته و باعث کاهش اشتها میشود. گرلین هم هورمونی است که منجر به افزایش اشتها میگردد و در وزن بدن نقش دارد.
جراحی Bariatric که از لغت یونانی Baros به معنای وزن گرفته شده است به معنای جراحی کاهش وزن است؛ اگرچه پس از پژوهش های متعدد بر روی این جراحی ها پژوهشگران دریافتند که مکانیسم اثر جراحی ها تنها به کاهش وزن محدود نمی شود. در اواخر نیمه دوم قرن بیستم تحقیقاتی آغاز شد مبنی بر این که بیماری هایی مثل چربی خون بالا با روش های جراحی مثل بای پس روده قابل درمان است یا خیر؟ در سال 1995 دکتر والتر پوریز و همکارانش مقاله ای منتشر کردند که در آن درمان جراحی به عنوان موثرترین درمان برای دیابت نوع دو شناخته شده بود. پس از آن مطالعات بسیار زیادی انجام شد که نشان دهنده تاثیر مثبت جراحی در درمان یا بهبود برخی بیماری های متابولیک مانند دیابت نوع دو بود. بنابر این امروزه واژه جراحی متابولیک، جایگزین جراحیbariatric شده است. امروزه جراحی متابولیک به عنوان روش جراحی موثر در بهبود بیماری های متابولیک به خصوص دیابت نوع دو شناخته می شود.
جراحي جابجايي روده ايلئوم در درمان ديابت
جابجايي یا جایگزینی ایلئوم یکی از انواع روش های جدید جراحی متابولیک به شمار می آید که جراح بخشی از ایلئوم روده باریک را به همراه سیستم گردش خون و سیستم هورمونی آن قسمت جدا کرده، آن را در قسمت های بالایی روده باریک، در نزدیکی معده، قرار می دهد. در مطالعات حیوانی انجام این جراحی باعث افزایش قابل توجه هورمون روده ای GLP-1شده است. نتایج حاصل از یک مطالعه بر روی 60 بیمار دیابتی با نمایه توده بدنی (BMI) بین 23.6 تا 34.4، حاکی از کنترل مطلوب قند در حدود 87 درصد از بیماران در پیگیری متوسط 7.4 ماه بوده است.در مواردی که کاهش وزن مد نظر پزشک باشد، پس از انجام عمل جایگزینی ایلئوم، عملی به نام گاسترکتومی نیز انجام می گیرد. در طی این عمل، بخشی از معده به طور کامل برداشته می شود تا موجب کاهش جذب مواد غذایی گردد. به علاوه، برداشتن قسمتی از معده، باعث کاهش ترشح هورمونی به نام گرلین از دستگاه گوارش می شود. گرلین هورمون گرسنگی نام دارد و کاهش ترشح آن باعث کاهش اشتهای فرد می شود.
فاکتور های زیر در تصمیم به انتخاب جراحی متابولیک برای افراد دیابتی تعیین کننده هستند: 1. شاخص توده بدنی بزرگتر و مساوی 35 2. بیماری های مرتبط با چاقی 3. عدم دستیابی به کاهش وزن علی رغم رژیم غذایی مناسب کاهش وزن و افزایش فعالیت بدنی
عوارض:
جراحی متابولیک، مانند هر جراحی دیگری دارای خطرات و عوارضی است که باید پیش از اقدام به انجام آن مورد توجه قرار گیرند. میزان عوارض مهم و مرگ و میر در اولین ٣٠ روز پس از عمل ٠/٢٨درصuد (مشابه عمل لاپاراسکوپیک برداشتن کیسه صفرا) است. عوارض بلند مدت بعد از عمل شامل کمبود ویتامین ها و مواد معدنی، پوکی استخوان و ندرتا کاهش شدید قند خون (هیپوگلیسمی) ناشی از ترشح بیش از حد انسولین می باشد.